کد مطلب:161333 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:117
چرا مسلم بن عقیل، ابن زیاد را در کوفه نکشت
در تاریخ نقل است كه مسلم بن عقیل، در كوفه موقعیتی بدست آورد كه می توانست ابن زیاد را از بین ببرد، ولی این كار را نكرد. [1] دلیل مسلم بن عقیل بر این كار چه بود؟ مسلم می توانست با كشتن ابن زیاد سرنوشت عراق و كربلا را عوض كند.
پاسخ:
جریانی كه نقل شده از این قرار است: هنگامی كه ابن زیاد به كوفه آمد، شریك بن اعور - یكی از شیعیان بصره - نیز همراه او بود. شریك در كوفه مریض شد و در خانه ی هانی بن عروه - كه از شیعیان بود - بستری گردید. در آن موقع مسلم بن عقیل نیز در این خانه مخفی بود. ابن زیاد تصمیم به عیادت از شریك بن اعور گرفت. قبل از آمدن او، شریك بن اعور از مسلم خواست تا در فرصت مناسب و با علامت خاصی كه خواندن شعر بود، به ابن زیاد حمله كند و او را از بین ببرد؛ اما مسلم چنین نكرد. بعد از رفتن ابن زیاد وقتی مورد توبیخ شریك بن اعور واقع شد، گفت: هانی راضی نیست كه ابن زیاد
در خانه ی او كشته شود. سپس مسلم اشاره به حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم «الایمان قید الفتك» كرده و گفت: از نظر اخلاق اسلامی اینگونه كشتن پسندیده نیست. [2] .
اما پاسخ به اینكه چرا مسلم اقدام به كشتن ابن زیاد نكرد.
قولی كه از طرف هانی بن عروه نقل شده، نمی تواند چندان مورد قبول باشد، مگر آنكه بگوئیم هانی از ترس تباهی زندگی خویش از انجام اینكار معذور بود. كه با شناختی كه از او داریم، چنین چیزی بسیار بعید و قریب به محال است. [3] .
استدلال مسلم به آن حدیث هم قابل تأمل است؛ زیرا كشتن ابن زیاد در آن زمان، نقش مهمی داشت. ابن زیاد مردی فاسد و جانی بود. چه بسا با كشتن وی، حادثه ی عاشورا رخ نمی داد.
عده ای نیز اشاره كرده اند كه نكشتن ابن زیاد، دلیل سیاسی داشت و آن اینكه بدنبال آن مردم شام برای گرفتن انتقام می آمدند و كوفه را غارت می كردند! [4] كه باید گفت: سپاه شام در هر صورت، حتی اگر امام حسین علیه السلام هم پیروز می شد، می آمدند و آمدن آنان ربطی به كشته شدن ابن زیاد نداشت.
بهر حال جریان فوق و نقلی كه به این صورت در برخی از منابع تاریخی آمده است، با
شناختی كه از مسلم بن عقیل و هانی بن عروه داریم، نمی تواند مورد قبول باشد. [5] .
پاسخ:
جریانی كه نقل شده از این قرار است: هنگامی كه ابن زیاد به كوفه آمد، شریك بن اعور - یكی از شیعیان بصره - نیز همراه او بود. شریك در كوفه مریض شد و در خانه ی هانی بن عروه - كه از شیعیان بود - بستری گردید. در آن موقع مسلم بن عقیل نیز در این خانه مخفی بود. ابن زیاد تصمیم به عیادت از شریك بن اعور گرفت. قبل از آمدن او، شریك بن اعور از مسلم خواست تا در فرصت مناسب و با علامت خاصی كه خواندن شعر بود، به ابن زیاد حمله كند و او را از بین ببرد؛ اما مسلم چنین نكرد. بعد از رفتن ابن زیاد وقتی مورد توبیخ شریك بن اعور واقع شد، گفت: هانی راضی نیست كه ابن زیاد
در خانه ی او كشته شود. سپس مسلم اشاره به حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم «الایمان قید الفتك» كرده و گفت: از نظر اخلاق اسلامی اینگونه كشتن پسندیده نیست. [2] .
اما پاسخ به اینكه چرا مسلم اقدام به كشتن ابن زیاد نكرد.
قولی كه از طرف هانی بن عروه نقل شده، نمی تواند چندان مورد قبول باشد، مگر آنكه بگوئیم هانی از ترس تباهی زندگی خویش از انجام اینكار معذور بود. كه با شناختی كه از او داریم، چنین چیزی بسیار بعید و قریب به محال است. [3] .
استدلال مسلم به آن حدیث هم قابل تأمل است؛ زیرا كشتن ابن زیاد در آن زمان، نقش مهمی داشت. ابن زیاد مردی فاسد و جانی بود. چه بسا با كشتن وی، حادثه ی عاشورا رخ نمی داد.
عده ای نیز اشاره كرده اند كه نكشتن ابن زیاد، دلیل سیاسی داشت و آن اینكه بدنبال آن مردم شام برای گرفتن انتقام می آمدند و كوفه را غارت می كردند! [4] كه باید گفت: سپاه شام در هر صورت، حتی اگر امام حسین علیه السلام هم پیروز می شد، می آمدند و آمدن آنان ربطی به كشته شدن ابن زیاد نداشت.
بهر حال جریان فوق و نقلی كه به این صورت در برخی از منابع تاریخی آمده است، با
شناختی كه از مسلم بن عقیل و هانی بن عروه داریم، نمی تواند مورد قبول باشد. [5] .
[1] كامل ابن اثير ج 4، ص 27.
[2] همان.
[3] هاني بن عروه ي مرادي، از پيشگامان شهادت در نهضت حسيني بود. وي قبل از مسلم بن عقيل به شهادت رسيد. هاني از صحابه ي پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم و با آن حضرت محشور بود. بزرگ قبيله ي مراد بود و در كوفه مي زيست. در سه جنگ جمل، صفين و نهروان در ركاب اميرالمؤمنين عليه السلام شمشير زد. از اركان مهم حركت انقلابي حجر بن عدي بر عليه زياد بن ابيه، بشمار مي رفت. هاني در كوفه موقعيت ويژه اي داشت. چندين هزار مرد مسلح و سلاح بدوش زير فرمان او بودند و از بزرگان و اشراف اين شهر محسوب مي شد. حتي ابن زياد كه والي كوفه و بصره بود، به وي احترم مي گذاشت و در كوفه به خانه ي او آمده بود؛ ولي چون هاني به مسلم پناه داده بود، و حاضر نشد او را تسليم ابن زياد كند، مورد غضب ابن زياد قرار گرفت و پس از توهين و شكنجه به شهادت رسيد. هاني هنگام شهادت 83 و به قولي 90 سال داشت. (فرهنگ عاشورا، ص 499).
[4] مبعوث الحسين عليه السلام، ص 152 و 153.
[5] حيات فكري و سياسي امامان شيعه، ص 187 و 188.